2024 йил 1-ярим йиллиги учун Ўзбекистон Республикаси атмосфера ҳавосининг ифлосланиш ҳолати тўғрисида маълумот
Атмосфера ҳавосининг ифлосланиши кузатувлари 26 та шаҳарларида, 66 та доимий кузатув пунктларида ва 16 та автоматик станцияларида (шундан 8 таси 2024 йил март ойида Тошкент, Нурафшон, Наманган, Фарғона, Андижон, Навоий, Бухоро, Қарши шаҳарларида ўрнатилган) олиб борилди. Чирчиқ шаҳридаги саноат корхоналари машъалалари остида ҳар ойда маршрут кузатувлари ўтказилди.
Атмосфера ҳавосидаги 13 та газ аралашмалари, 4 та оғир металлар ва бензо(а)пирен миқдори назорат қилинди.
2024 йилнинг биринчи ярмида аксарият шаҳарларда ҳавонинг ифлосланиш даражаси 2023 йилнинг шу даврига нисбатан сезиларли даражада ўзгармади.
Атмосфера ҳавосининг ифлосланиши ҳақидаги маълумотлар Ўзгидрометнинг monitoring.meteo.uz сайтида ҳар куни эълон қилинади.
Тошкент шаҳри
2024 йилнинг биринчи ярмида Тошкент шаҳрида рухсат этилган концентрациядан ошиб кетиш ҳолатлари қайд этилмади. Чанг, олтингугурт диоксиди, азот оксиди ва водород фториди концентрацияси ўтган йилнинг ҳисобот даври даражасида сақланиб қолди. Азот диоксиди, озон ва фенолнинг миқдори рухсат этилган концентрациядан ошмаган ҳолда бироз ошди. Углерод оксиди миқдори бироз камайди.
РМ2.5 ва РМ10 майда дисперсли зарраларининг таркиби СанҚваН 0053-23 бўйича рухсат этилган қийматлардан ошмади. Кузатилган аралашмаларнинг қолган қисми амалда ўтган йил даражасида қолди ва РЭМ дан ошмади.
Атмосфера ҳавосининг ифлосланиш индекси (АИИ) – 2,75 (паст).
Тошкент вилояти
Олмалиқ шаҳрида 2024 йилнинг биринчи ярмида чанг ва олтингугурт диоксиди бўйича ўтган йилнинг ҳисобот даврига нисбатан рухсат этилган концентрациядан ошиб кетиши қайд этилди. Азот оксиди, фенол, водород фториди ва аммиак концентрацияси ўтган йилнинг ҳисобот даври даражасида сақланиб қолди. Азот диоксиди, озон ва қаттиқ фторидлар миқдори рухсат этилган максимал концентрациядан ошмаган ҳолда бироз ошди.
Атмосфера ҳавосининг ифлосланиш индекси (АИИ) – 4,22 (паст).
Ангрен шаҳрида углерод оксиди бўйича ўтган йилнинг ҳисобот даврига нисбатан рухсат этилган концентрациядан ошиб кетиши қайд этилди. Азот оксиди, фенол ва аммиак концентрацияси ўтган йилнинг ҳисобот даври даражасида сақланиб қолди. Чанг, олтингугурт диоксиди ва озон концентрацияси бироз камайди. Азот диоксиди миқдори рухсат этилган концентрациядан ошмаган ҳолда бироз ошди.
Атмосфера ҳавосининг ифлосланиш индекси (АИИ) – 3,43 (паст).
Бекобод шаҳрида рухсат этилган концентрациядан ошиб кетиши қайд этилмаган. Чанг, олтингугурт диоксиди, озон ва қаттиқ фторидлар концентрацияси ўтган йилнинг ҳисобот даври даражасида сақланиб қолди. Водород фториди, азот диоксиди ва азот оксиди миқдори рухсат этилган концентрациядан ошмаган ҳолда, бир оз ошди.
Атмосфера ҳавосининг ифлосланиш индекси (АИИ) – 2,58 (паст).
Нуробод шаҳрида рухсат этилган концентрациядан ошиб кетиши қайд этилмаган. Азот диоксиди миқдори рухсат этилган концентрациядан ошмаган ҳолда бироз ошди. Олтингугурт диоксиди концентрацияси бироз камайди.
Атмосфера ҳавосининг ифлосланиш индекси (АИИ) – 1,28 (паст).
Нурафшон шаҳрида рухсат этилган концентрациядан ошиб кетиши қайд этилмаган. Чанг концентрацияси ўтган йилнинг ҳисобот даври даражасида сақланиб қолди. Олтингугурт диоксиди миқдори рухсат этилган концентрациядан ошмаган ҳолда, бир оз ошди. Азот диоксиди концентрацияси бироз камайди. Атмосфера ҳавосидаги РМ2.5 ва РМ10 майда заррачаларининг миқдори СанҚваН 0053-23 бўйича рухсат этилган қийматлардан ошмади.
Атмосфера ҳавосининг ифлосланиш индекси (АИИ) – 1,11 (паст).
Чирчиқ шаҳрида рухсат этилган концентрациядан ошиб кетиши қайд этилмаган. Озон концентрацияси ўтган йилнинг ҳисобот даври даражасида сақланиб қолди. Чанг, олтингугурт диоксиди, азот диоксиди, азот оксиди, фенол ва аммиакнинг миқдори рухсат этилган концентрациядан ошмаган ҳолда бироз ошди.
Атмосфера ҳавосининг ифлосланиш индекси (АИИ) – 2,94 (паст).
Фарғона, Андижон, Наманган вилоятлари
Андижон шаҳрида 2024 йилнинг биринчи ярмида ўтган йилнинг ҳисобот даврига нисбатан чанг миқдори рухсат этилган концентрациядан ошиб кетган ҳолда пасайган. Олтингугурт диоксиди, азот диоксиди, азот оксиди, аммиак ва формальдегид концентрацияси ўтган йилнинг ҳисобот даври даражасида сақланиб қолди. РМ2.5 ва РМ10 майда дисперсли зарраларининг таркиби СанҚваН 0053-23 бўйича рухсат этилган қийматлардан ошмади.
Атмосфера ҳавосининг ифлосланиш индекси (АИИ) – 2,42 (паст).
Ҳисобот даврида июнь ойида РМ2.5 нинг майда дисперсли зарралари бўйича юқори ифлосланиш (ЮИ) 1 та ҳолат қайд этилган.
Қўқон шаҳрида рухсат этилган максимал концентрациядан ошиб кетиш қайд этилмаган. Азот диоксиди, азот оксиди ва аммиакнинг концентрацияси ўтган йилнинг ҳисобот даври даражасида сақланиб қолди. Чанг, олтингугурт диоксиди ва углерод оксиди миқдори рухсат этилган концентрациядан ошмаган ҳолда бироз ошди.
Атмосфера ҳавосининг ифлосланиш индекси (АИИ) – 2,66 (паст).
Наманган шаҳрида углерод оксиди миқдори ўтган йилнинг ҳисобот даври даражасида сақланиб, рухсат этилган қийматдан ошиб кетган. Чанг, олтингугурт диоксиди ва азот диоксиди концентрацияси ўтган йилнинг ҳисобот даври даражасида сақланиб қолди.
РМ2.5 ва РМ10 майда дисперсли зарраларининг таркиби СанҚваН 0053-23 бўйича рухсат этилган қийматлардан ошмади.
Атмосфера ҳавосининг ифлосланиш индекси (АИИ) – 3,47 (паст).
2024 йилнинг биринчи ярмида Фарғона шаҳрида рухсат этилган концентрациядан ошиб кетиш ҳолатлари қайд этилмади. Чанг, олтингугурт диоксиди, углерод оксиди ва аммиак концентрацияси ўтган йилнинг ҳисобот даври даражасида сақланиб қолди. Озон миқдори рухсат этилган концентрациядан ошмаган ҳолда бироз ошди. Азот диоксиди, азот оксиди ва фенол миқдори бироз камайди.
РМ2.5 ва РМ10 майда дисперсли зарраларининг таркиби СанҚваН 0053-23 бўйича рухсат этилган қийматлардан ошмади.
Атмосфера ҳавосининг ифлосланиш индекси (АИИ) – 2,39 (паст).
Марғилон шаҳрида рухсат этилган концентрациядан ошиб кетиши қайд этилмаган. Азот диоксиди ва олтингугурт диоксиди концентрацияси бироз камайди.
Атмосфера ҳавосининг ифлосланиш индекси (АИИ) – 0,80 (паст).
Бухоро вилояти
2024 йилнинг биринчи ярмида Бухоро шаҳрида рухсат этилган концентрациядан ошиб кетиш ҳолатлари қайд этилмади. Олтингугурт диоксиди, азот диоксиди, углерод оксиди, азот оксиди, фенол, аммиак концентрацияси ўтган йилнинг ҳисобот даври даражасида сақланиб қолди. Чанг миқдори бироз камайди.
РМ2.5 ва РМ10 майда дисперсли зарраларининг таркиби СанҚваН 0053-23 бўйича рухсат этилган қийматлардан ошмади.
Атмосфера ҳавосининг ифлосланиш индекси (АИИ) – 2,37 (паст).
Когон шаҳрида рухсат этилган концентрациядан ошиб кетиш қайд этилмаган. Олтингугурт диоксиди концентрацияси ўтган йилнинг ҳисобот даври даражасида сақланиб қолди. Азот диоксиди концентрацияси бироз камайди.
Атмосфера ҳавосининг ифлосланиш индекси (АИИ) – 0,42 (паст).
Самарқанд вилояти
Самарқанд шаҳрида 2024 йилнинг биринчи ярмида ўтган йилнинг ҳисобот даврига нисбатан чангнинг миқдори камайган ҳолда, рухсат этилган концентрациядан ошиб кетган. Олтингугурт диоксиди, азот диоксиди, азот оксиди, аммиак, қаттиқ фторидлар, хлор концентрацияси ўтган йилнинг ҳисобот даври даражасида сақланиб қолди. Фенол ва водород фториди миқдори бироз камайди. Углерод оксиди миқдори рухсат этилган концентрациядан ошмаган ҳолда бироз ошди.
РМ2.5 ва РМ10 майда дисперсли зарраларининг таркиби СанҚваН 0053-23 бўйича рухсат этилган қийматлардан ошмади. Қолган кузатилган аралашмалар амалда ўтган йил даражасида қолди ва РЭМ дан ошмади.
Атмосфера ҳавосининг ифлосланиш индекси (АИИ) – 2,24 (паст).
Сурхондарё вилояти
Денов, Сариосиё ва Термиз шаҳарларида кузатилган барча қоришмаларамалда ўтган йил даражасида сақланиб қолди ва рухсат этилган концентрациядан ошмади.
Атмосфера ҳавосининг ифлосланиш индекси (АИИ) — Сариосиё — 1,44; Денов — 1,32; Термиз шаҳри – 0,62 (паст).
Термиз шаҳрида 2024 йилнинг 1-ярим йиллигида атмосфера ҳавосидаги РМ2.5 ва РМ10 майда дисперсли заррачаларининг миқдори СанҚваН 0053-23 бўйича рухсат этилган қийматлардан ошмади.
Ҳисобот даврида 8 та юқори ифлосланиш (ЮИ) ҳолати қайд этилган:
Майда дисперсли РМ10 зарралари бўйича 5 та ҳолат (январда та ҳолат, апрелда 1та ҳолат, май ойида 2та ҳолат, июнда 1та ҳолат);
Июнь ойида майда дисперсли РМ2.5 зарраларининг 4 та ҳолати кузатилди.
Ҳисобот даврида 4 та ўта энг юқори ифлосланиш (ЭЮИ) ҳолати қайд этилган:
Майда дисперсли РМ10 зарралари бўйича 3 та ҳолат (февралда 2 та ҳолат ва май ойида 1 та ҳолат);
Майда дисперсли РМ2,5 заррачалар бўйича, июнь ойида 1 та ҳолат.
Навоий вилояти
Навоий шаҳрида чанг, олтингугурт диоксиди, азот диоксиди, азот оксиди, аммиак ва фенол миқдори рухсат этилган қийматдан ошмаган ҳолда амалда ўтган йилнинг ҳисобот даври даражасида сақланиб қолди. Углерод оксиди миқдори бироз пасайди ва озон миқдори РЭМ дан ошмасдан бироз ошди.
РМ2.5 ва РМ10 майда дисперсли зарраларининг таркиби СанҚваН 0053-23 бўйича рухсат этилган қийматлардан ошмади.
Атмосфера ҳавосининг ифлосланиш индекси (АИИ) – 2,32 (паст).
Ҳисобот даврида 2 та ҳолатда юқори ифлосланиш қайд этилди:
- март ойида 3- постда олтингугурт диоксиди бўйича;
- автоматик станцияда РМ2,5 майда дисперсли зарралар бўйича — июнь ойида.
Қорақалпоғистон Республикаси
Нукус шаҳрида 2024 йилнинг биринчи ярмида ўтган йилнинг ҳисобот даврига нисбатан чангнинг миқдори камайган ҳолда, рухсат этилган концентрациядан ошиб кетган. Азот диоксиди, азот оксиди ва фенол концентрацияси ўтган йилнинг ҳисобот даври даражасида сақланиб қолди. Олтингугурт диоксидининг концентрацияси бироз камайди.
Атмосфера ҳавосининг ифлосланиш индекси (АИИ) – 1,99 (паст).
Қашқадарё вилояти
Қарши, Шаҳрисабз, Китоб, Муборак шаҳарларида олтингугурт диоксиди ва азот диоксиди концентрацияси ўтган йил даражасида сақланиб, рухсат этилган қийматдан ошмади.
Атмосфера ҳавосининг ифлосланиш индекси (АИИ) – Қарши шаҳрида – 0,67, Шаҳризабз шаҳрида – 0,85, Китоб шаҳрида – 0,86, Муборак шаҳрида – 0,35 (паст).
Қарши шаҳрида РМ2.5 ва РМ10 майда зарралари миқдори СанҚваН 0053-23 бўйича рухсат этилган қийматлардан ошмади.
Ҳисобот даврида Қарши шаҳрида июнь ойида РМ2,5 нинг майда зарралари бўйича юқори ифлосланиш (ЮИ) 1 та ҳолат қайд этилган.
Сирдарё вилояти
2024 йилнинг биринчи ярмида Гулистон шаҳрида рухсат этилган концентрациядан ошиб кетиш ҳолатлари қайд этилмади. Олтингугурт диоксиди, азот диоксиди ва азот оксиди концентрацияси ўтган йилнинг ҳисобот даври даражасида сақланиб қолди. Чанг миқдори бироз камайди. Углерод оксиди миқдори рухсат этилган концентрациядан ошмаган ҳолда бироз ошди.
Атмосфера ҳавосининг ифлосланиш индекси (АИИ) – 1,72 (паст).
Хоразм вилояти
2024 йилнинг биринчи ярмида Урганч шаҳрида рухсат этилган концентрациядан ошиб кетиши ҳолатлари қайд этилмади. Олтингугурт диоксиди ва азот диоксиди концентрацияси ўтган йилнинг ҳисобот даври даражасида сақланиб қолди. Чанг миқдори камайди.
Атмосфера ҳавосининг ифлосланиш индекси (АИИ) – 1,88 (паст).
РМ2.5 ва РМ10 майда дисперсли зарраларининг таркиби СанҚваН 0053-23 бўйича рухсат этилган қийматлардан ошмади. Қолган кузатилган аралашмалар амалда ўтган йил даражасида қолди ва РЭМ дан ошмади.